БОРБОРДУК АЗИЯДАГЫ НАКШБАНДИЯ ТАРИКАТЫ: РУХАНИЙ ТАЖРЫЙБАЛАР, ТАРЫХЫЙ ӨНҮГҮҮ ЖАНА МАДАНИЙ ИНТЕГРАЦИЯ
Ключевые слова:
Накшбандия, суфизм, тасаввуф, Борбордук Азия, кыргыз эли, Бахауддин Накшбанд, ислам, Манас, синкретизм, руханий салт, диний ырым-жырымдар.Аннотация
Бул макалада Борбордук Азияда, өзгөчө кыргыз элинин арасында, суфийлик Накшбандия тарикатынын таралышы жана мааниси каралат. Суфизм (тасаввуф) исламдагы өзгөчө руханий-диний агым катары берилет. Анын максаты – инсанды ички дүйнөсүн тазалоо, адеп-ахлагын өркүндөтүү жана руханий жол аркылуу Жаратканга жакындоо. Макалада кыр-гыз элинин ишениминде Баабедин аты менен болгон Бахауддин Накшбанддын образына өзгөчө көңүл бурулат. Ал эл арасында ыйык зат катары каралып, адамдар менен Алланын ортосундагы ортомчу катары урматталган. Анын образы жана тарбиясы аркылуу Накшбандия тарикаты элдик маданиятка жана диний турмушка терең сиңген. Айрыкча, синкретизм феномени – исламдык диний түшүнүктөрдүн жана исламга чейинки ишенимдердин жуурулушу белгиленип, бул көрүнүш элдик ырым-жырымдарда, символдордо, фольклордо жана «Манас» эпосунда чагылдырылган. Накшбандия тарикаты Борбордук Азияда, анын ичинде кыргыз элинин руханий жашоосунда гана эмес, маданий мурастарынын калыптанышында да чоң роль ойногон.
Библиографические ссылки
Алгар Х. Шейх Зайнулла Расулев – последний великий накшбандийский шейх Волго-Уральского региона // Шейх Зейнулла Расули (Расулев) ан Накшбанди. Избранныепроизведения. Уфа, 2000.
Алмазова Л. И. Феномен казанской мечети «Шамиль»: Суфийские истоки целительной практики // Ислам в мультикультурном мире: Исламские движения и формирование мусульманской идеологии в современном информационном пространстве/ отв. ред. Д. В. Брилев. Казань, 2014. С. 262–263.
Атантаева Д.Т. Кыргызстандын аймактарында исламдын таралуу тарыхы. Тарых илим. канд. окум. Дараж. изден. алуу үчүн даяр. диссер. авторреф. Бишкек, 2019.
Гусева Ю. Н. Ишанизм как суфийская традиция Средней Волги в XX веке: формы, смыслы, значение. М., 2013. С. 140–145.
Заирбек Бактыбаев. Суфизм XXI кылымда. https://www.azattyk.org/a/kyrgyzstan_religion_suffism/3542317.html / 31-Март, 2011. 3-Март, 2025-жыл, дүйшөмбү, Бишкек убактысы 13:07.
Ислам в Казахстане и суфизм: история и перспектива. 04.08.2016 / http://islamsng.com/kaz/interviews/11092 (Газета Central Asia Monitor).
Источник : https://realnoevremya.ru/articles/272565-k-koncu-xix-veka-nakshbandiya-vytesnil-vse-drugie-tarikaty
Атантаева Д.Т. Кыргызстандын аймактарында исламдын таралуу тарыхы. Тарых илим. канд. окум. Дараж. изден. алуу үчүн даяр. диссер. авторреф. Бишкек, 2019.
Кыргыз Тарыхы. Энциклопедия. Мамлекеттик тил жана энциклопедия борбору. Бишкек, 2003. И. Арабаев атындагы Кыргыз мамлекеттик педагогикалык университети / https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%83%D0%BA
Қалби Оллоҳ, қўли меҳнатда ўтган Иброҳим Эшон / https://www.ozodlik.org/a/25265920.html
Кусаинова К.Т. Современные суфийские группы в Казахстане / Современные проблемы Востока. http://nblib.library.kz/elib/library.kz/Jurnal/o_2009_2/Kusainov0902.pdf
Рахимов К.Р. Условия возникновения суфизма в Центральной Азии// Исламоведение. 2020. Т. 11, № 2.
Саетов И. Г. Вызов модерну из центра Стамбула: Джамаат «Исмаил ага» в общественной жизни Турции // Ученые записки Казанского ун-та. Сер. Гуманитарные науки. 2013. Т. 155. Кн. 3. С. 90–96.
Сафиуллина-Ибрагимова Р. Р. Суфизм в Татарстане: возрождение традиции, экспорт или экспансия? // «Ислам, имеющий мирную и добрую сущность»: дискурс о традиционном исламе в среде тюрок-мусульман европейской части России и Крыма. М., 2021.
Суфизм в Узбекистане https://www.advantour.com/rus/uzbekistan/sufism.htm
Суфизм в Центральной Азии: надгосударственная мистика накшбандия. https://www.facebook.com/groups/narodimira/posts/2122124261579940/
https://uz.wikipedia.org/wiki/Ibrohim_eshon_Mamatqulov. 2014. 16-февраль.
https://www.caa-network.org/archives/24168/nakshbandiya
https://tamgasoft.kg/dict/index.php?lfrom=kg<o=kg&lang=ru&word=%D0%B1%D0%B0%D
